ኢትዮዽያ ንመባእታዊ ውፅዒት መረፃ 2002 ትገልፅ‘ላ፣ዛጊድ ዝተረኽበ ውፅኢት፣ገዛኢ ፓርቲ ኣልማሚት ይዕወት ምህላው ዝሓበረ ኮይኑ‘ሎ። ቀዳማይ ምንስትር መለስ ዜናዊ፣መደረ ዓወት ገዛኢ ፓርቲ ኣስሚዖም።ሁማን ራይት ዋችን ተቃወምቲ ፓርቲታትን ድማ እቲ ከይዲ ”ፅፉፍ” ኣይነበረን ክብሉ ከለው፣ ጉጅለ ተዓዘብቲ ሕብረት ኣውሮዻ ድማ፣ንዓለም-ለኸ መዐቀኒ ዘማልእ ኣይነበረን ይብል።ፒተር ሃይንለይን ሂተር ሙርዶክን እስክንድር ፍሬውን ንዝላኣኹዎ ሪፖርትታት በትረ ስልጣን ተርጒሙ ከቅርቦ‘ዩ።
ብመሰረት ዛጊድ ዝተገልፁ ውፅኢታት ቆፀራ ድምፂ፣ኢህወዴግ ብኣልማሚት ኣብ መላእ ሃገር ዝተዓወተ ምኻኑ ይሕብር።ኣቦ-መንበር ቦርድ መረፃ ኢትዮዽያ መርጋ ቦከና፣ገዛኢ ፓርቲ ኣብ መላእ ሃገር ይካየድ ኣብ ዘሎ ቆፀራ ወረቀት ድምፂ ይመርሕ ኣሎ ምስበሉ፣ብዘይጥርጥር ኣብ‘ዚ ብርኪ‘ዚ ኢህወዴግ ይመርሕ‘ሎ።ብመሰረት መባእታዊ ሪፖርት፣ኢህወዴግ ኣብ ኩለን ክልላት ተዓዊቱ‘ሎ ኢሎም።
ኣብ‘ቲ ቅድሚ 5 ዓመታት ተቃወምቲ ዝተዓወቱላ ኣዲስ ኣበባ፣ገዛኢ ፓርቲ ካብ 23 መናብር ኣብ 20 ስዒሩ‘ሎ።
መንግስታዊ ሰበ-ስልጣን ነቲ ሰንበት ዝተሳለጠ ሃገራዊን ክልላዊን መረፃ ”ናፃ፣ርትዓውን ሰላማዊን” ኢሎም ክገልፅዎ ከለው፣ሁማን ራይት ዋችን ተቃወምቲን ግና ገዛኢ ፓርቲ ካብ ገዛ ናብ ገዛ ከይተረፈ እናኣተወ ንመረፅቲ ኣፈራሪሕዎም‘ዩ ይብሉ።
ነዚ ነቀፌታ‘ዚ መልሲ ዝሃበ መንግስቲ ኢትዮዽያ ብወገኑ፣ንሁማን ራይት ዋች፣መግዛእታዊ ዕንቅፅና ዝሓደሮ ትካል፣ ከምኡውን ኣንፃር‘ተን ንትእዛዛትኩም ኣይንቅበልን ዝብላ ሃገራት ንመጥቃዕቲ ዝቀንዐ ትካል‘ዩ ክብል ገሊፅዎ‘ሎ።
ብዘይካ‘ዚ ሁማን ራይት ዋች፣ቅድሚ ዓለም-ለኸ ተዓዘብቲ ፀብፃብ ምሃቦም፣መግለፂ ኣውፂኡ ኢላ ትነቅፍ ኢትዮዽያ።
እዚ ከምዚ‘ሉ ከሎ፣መራሒ ተቃወምቲ ኣቶ ተመስገን ዘውዴ ተቃወምቲ ብዝረኸብዎ ውፅኢት ዝሰንበዱ ይመስሉ።ናይ መረፅቲ ምፍርራሕ ሰሚዔ‘የ፣እንተኾነ ነቲ ምርጫ ንምንእኣስ ኣይክእልን ይብሉ።ኣስዒቦም፣ገሊኦም ተዓዘብቲና፣ብገለ ሰባት ተንከላቢትና ኢሎም‘ዮም።እዚ ነገር‘ዚ ድማ ናብ ቦርድ መረፃ ኣቅሪብናዮ‘ለና።ግን እዚ ፀገም‘ዚ ነቲ ዝረኸብናዮ ትሑት ውፅኢት ኣበርክቶ እንተነይሩዎ ርግፀኛ ኣይኮንኩን ይብሉ።
ድሕሪ መደረ ቀዳማይ ምንስቲር መለስ ዜናዊ ኣብ ኣደባባይ መስቀል፣ገምጋም መስርሕ‘ቲ ሃገራዊ መረፃ ዘቅረቡ መራሒ ጉጅለ ተዓዘብቲ ሕብረት ኣውሮጳ ቲይስ ቤርመን፣ናይ 2002 ዓ/ም መረፃ ኢትዮዽያ፣ሰላማዊ፣ፅቡቅ ውጥንን ምቅርራብን ዝተገብረሉ ኮይኑ’ዩ ተዛዚሙ በሉ።እቲ ሚስተር ቤርመን ዘቅረብዎ መባእታዊ ሪፖርት፣እቲ መስርሕ፣ማዕረ ባይታ ንኩሉ ዘይሃበን ናብ ገዛኢ ፓርቲ ዘዛዘወን’ዩ ነይሩ ይብል።
ገዛኢ ፓርቲ ይብል ሪፖርት ተዓዘብቲ ሕብረት ኣውሮዻ፣ንመንግስታዊ ፀጋታት ኣብ ወፍሪ መረፃ ዘውዐለ፣ከምቪኦኤ ንዝኣምሰሉ ሚድያታት ዝዓፈነሉ ኩነታት ዝተራኣየሉ፣ሃገራዊ ዝርዝር መዝገብ መረፅቲ ስለዘየለ፣ከም ደጋጊምካ ምምራፅ ዝኣምሰሉ ጉድለታት ንምክትታል ኣይተኻእለን።ስለዚ ኢሎም ሚስተር ቤርመን።እዞም ዝተጠቅሱ ጉድለታት፣ናብ‘ዚ ዝቅፅል መደምደምታ ንክንበፅሕ መበገሲ ኮይኖምና‘ለው - እዚ መረፃ‘ዚ፣ንገለ ኣድማሳዊ መትከላት፣ንገለ ኣድማሳዊ መብፃዓታት ኣየማልእን።
ሚስተር ቤርማን፣ንምርጫ ኢትዮዽያ መሊኦም ኣየውገዙን።ኣብ ክንድኡ እቲ ብበዝሒ ዝተሰምዐ መረረት ሻቅሎት ፈጢሩ‘ዩ፣ኢትዮዽያውያን ንሰበ-ስልጣን ብግልፂ ምዝራብ ስለዘፍረሖም፣ዓቀን‘ቲ ፀገም ነፂርካ ንምፍላጥ ኣይካኣልን ኢሎም።ብዛዕባ መደረ ቀዳማይ ምንስቲር መለስ ዜናዊ ተሓቲቶም ሪኢቶኦም ዝሃቡ ሚስተር ብሬመን ”ተቃወምቲ ማዕረ መይዳ ኣይረኸቡን ኢለ ነይረ።እዚ ድማ ክእረም ኣለዎ። ቀዳማይ ምንስቲር መለስ ንደገፍቶም እንኳዕ ኣሓጎሰኩም ክብሉ ከለው፣ ንተቃወምቶም ድማ ኣማሓዳሪኹም ክኸውን‘የ ኢሎምዎም‘ዮም።እዚ ነጥቢ እዚ ንቅድሚት ዘኽይድ ኣንፈት‘ዩ ዝብል ልባዊ ተስፋ ኣለኒ ኢሎም።
መንግስቲ ኢትዮዽያ፣ንገምጋም ጉጅለ ተዓዘብቲ ሕብረት ኣውሮዻ ገና ኣይመለሰሉን ዘሎ።
እዚ ከምዚ‘ሉ ከሎ፣ቀዳማይ ምንስትር መለስ ዜናዊ፣ንዓሰርተታት ኣሻሓት ኣባላትን ደገፍትን ኢህወደግ ኣብ ዘስምዕዎ መደረ፣ፓርቲኦም፣ልዕሊ ትፅቢቶም ኣብ‘ቲ ምርጫ ከምዝተዓወተ ገሊፆም።
ንሶም ኣብ‘ቲ ኣብ ኣደባባይ መስቀል ዘስምዕዎ ቃል፣ዛጊድ ብመሰረት ዝተገልፀ ውፅኢት፣ህዝቢ ካብ ጫፍ ናብ ጫፍ ተላዓዒሉ፣ድምፁ ብሰላማዊን ህዱእን ኣገባብ ከምዝሃበን፣ንዝቅፅሉ 5 ዓመታት ንሃገርና ክመርሕ ይግበኦ‘ዩ ኢሎም ንዝኣመንሉ ፓርቲ ብሓደ ሃገራዊ ቃል ከምዝሰየሙ ንፁር ኮይኑ‘ሎ ኢሎም።
እንተኾነ ይብሉ ኣቶ መለስ፣ኢህወዴግ ድምፂ ንዝከልከልዎ መረፅቲ‘ውን እንተኾነ ማዕረ ክሕብሕቦም ክብሉ ቃል ኣትዮም።ክሳብ‘ዚ ሰዓት እዚ ብመሰረት ዝተገልፀ ውፅኢት ቆፀራ፣ህዝቢ ድምፂ-ኣዎንታ ዝሃበና‘ኳ እንተኾነ፣ድምፆም ዝከልኡና ሰባት ከምዘለው‘ውን ንርዳእ ኢና ምስ በሉ፣ ከም‘ቲ ድምፂ ዝመረፀና ህዝቢ ነኽብር፣ናይ‘ቶም ዘይመረፁና ድምፂ እውን ኣዕዚዝና ከምንምልከቶ ብዘይምውልዋል ክገልፀልኩም ኣፍቁድለይ። ስለዚ ድምፅኹም ዝኸላእኩምና ዜጋታትና፣ነቲ ዘቀየምናኩም ነገር ኣሪምና፣ ኣብ ዝቅፅል መድረኽ ድምፅኹም ንምኽሳብ፣ለይቲን ቀትሪን ክንሰርሕ ምኻና፣ክሳብ ሽዑ ግና፣እቲ ንድኩኖ መንግስቲ፣ነቲ ዝመረፀና ህዝቢ ጥራሕ ዘይኮነስ፣ ንዓኻትኩም‘ውን ብማዕረ ከገልግል ምኻኑ፣ብስም ውድብናን ሰማእታትናን ከረጋግፀልኩም ይፈቱ ኢሎም።
ተቃወምቲ ንውፅኢት መረፃ ኣኽቢሮም ንክቅበሉ ዝተማሕፀኑ ቀዳማይ ምንስቲር መለስ ዜናዊ፣ንድምፂ ህዝቢ ኣሳቢቦም ንውፅኢት‘ቲ መረፃ እንተዘዪነፅጉ፣ህዝቢ ዘይፈተወሎም ነገር፣ብዝቀሰነ ሕልና ንምእራም ብትብዓት እንተተበገሱ፣ህዝቢ ፍትሓዊ ዳኛ ንምኻኑ ደጋጊሙ ስለዘርአየ ኣብ ዝቅፅል መረፃ ከምዝኽሕሶም ክፈልጡ ይግባእ ኢሎም።
ኣቶ መለስ ወሲኾም፣ኣብ‘ቲ ዛጊድ ይግለፅ ጀሚሩ ዘሎ ጊዚያዊ ሪፖርት፣ ህዝቢ ንተቃወምቲ ድምፁ ከምዝከልከሎም ዘርኢ‘ዩ‘ሞ ኣሜን ኢሎም ተቀቢሎም፣ናይ‘ዚ ሕቡን ህዝቢ’ዚ ብይን፣ኣድማዒ ናብ ዘይኸውን ናይ ሓይልታት ወፃኢ ጥርዓን እናቅረብካ ንምብሕጓጒ ካብ ምፍታን ንክርሕቁን፣ንርእሶምን ንህዝቦምን ግቡእ ክብሪ ንክህቡ ኣተሓሳስቦም‘ለኹ በሉ።
ቀዳማይ መለስ ዜናዊ፣ኣብ‘ዚ መድረኽ‘ዚ ብዛዕባ ተቃወምቲ ልስልስ ዝበለ መርገፂ ሒዞም‘ዮም ቀሪቦም።ድሕረ-መረፃ ዝኽሰሱ ተቃወምቲ ይህልው‘ዮም ይብሉ ዝነበሩ ኣቶ መለስ፣ኣብ‘ቲ ናይ ሎሚ መደረኦም ግና ዝሓለፈ ሓሊፉ‘ሎ ኢሎም።
”ዝሓለፈ ሓሊፉ‘ሎ።ህዝቢ ፈሪዱ‘ሎ።ብጉልባብ ምርጫ ህይወት ኣይንግብርን ኢሉ‘ሎ።መንግስቲ ንድምፂ ህዝቢ ካብ ዘለዎ ኣኽብሮት ተበጊሱ፣ንገበነኛታት ንከየሳድዶም ተቆጢቡ‘ሎ።ስለዚ፣ስካብ ሕዚ፣ካብ ሕጊ-መረፃ ወፃኢ ይንቀሳቀሱ ዝፀንሑ ወገናት፣ናብ ሰሓቦ-ጉተቶ ንከየእትውና፣ብስም’ቲ ንዴሞክራሲ ተኣማሚኑ ድምፂ ዝሃበ ህዝቢ ሕድሪ ይብል‘ለኹ“ ኢሎም።
ቀዳማይ ምንስቲር መለስ ኣብ ዘረበኦም፣ንድምፂ ህዝቢን ሕገ-መንግስቲን ተቀቢሎምን ኣኽቢሮምን ክንቀሳቀሱ ንዝመረፁ ተቃወምቲ፣ኣብ ሓባራዊን ሃገራዊን ኣጀንዳታት ንምስታፍን ተሓባቢሮም ክሰርሑ ከምዝወሰኑ ቃል ይኣቱ‘ለኹ ኢሎም።ኣስዒቦም፣ነዚ ቃል ንኣትወልኩም ዘለና ይብሉ ኣቦ-መንበር ኢህወዴግ፣ኣብ ታሪኽ ቃልሲ ተሃድሶ፣መሻርኽቲ ክትኮኑ ትኽእሉ ኢኹም ጥራሕ ዘይኮነስ፣በዝሖም ብዘየግድስ፣ንዓኻትኩም ዝመረፁ ዜጋታት፣ኣብ ወሰንቲ ሃገራዊ ጉዳያት ናይ ምስታፍን፣ክስምዑ መሰሎም ምኻኑ ኣፀቢቅና ስለንፈልጥ‘ውን‘ዩ።
ብዛዕባ መግለፂ ዓወት ኢህወዴግ ሪኢቶኦም ዝተሓተቱ መራሒ መኢኣድ ኢንጅነር ሃይሉ ሻወል፣ህዝባዊ ሰልፊ ምክያድ ዴሞክራስያዊ‘ዩ፣ጭርሖታትን መደረን ኣቀዲምካ ኣዳሊኻ ሰልፊ ምፅዋዕ፣ንስርዓት ደርግ‘ዩ ኣዘኻኺሩኒ ምስበሉ፣ትርጉም ናይ‘ዚ ሰልፊ ክርዳኣኒ ኣይካኣለን።ምኽንያቱ ብህዝባዊ ውዳበታት‘ዩ ተዳልዩ‘ዩ ተባሂሉ ነይሩ።እዞም ውዳበታት መን‘ዮም? ስለምንታይ ወገናዊ ኮኑ ኣብ ነቁጣታት መረፃ‘ኸ እንታይ ይገብሩ ነይሮም? ዝብል ሕቶ ንከልዕል‘ዩ ደፋፊኡኒ ኢሎም።
እዚ ከምዚ‘ሉ ከሎ፣መድረክ፣ንመስርሕ መረፃ 2002 ኣብ ምግምጋም ከምዝርከብ ዝገለፁ ዶ/ር መራራ ጉድና፣ኣነ ክሪኦ ከለኹ፣እዚ ሰልፊ‘ዚ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኢትዮዽያ ፖለቲካዊ ትያትር ንምስራሕ ፈተነ ዝግበር ዘሎ‘ዩ ዝመስልለኒ።ትርጉም ዘይብሉ‘ዩ።ከምኣረኣእያና፣ኣብ ኢትዮዽያ ናፃን ርትዓውን መረፃ ኣይተካየደን፣ሰፊሕ ምድንጋር ተፈፂሙሉ‘ዩ ኢና ንብል ኢሎም።
መራሒ ኢዴፓ ኣቶ ልደቱ ኣያሌው ብወገኖም፣ዓወት ኢህወዴግ ዘጠራጥር ኣይኮነን፣እቲ ሕቶ ዝተዓወቱሉ ኣገባብ እንታይ ይመስል ዝብል‘ዩ ኢሎም።
