ኣብ ሓያሎ ሃገራት ዝተጓዕዘት ኣሳሚዮ ኦካኖ፡ ኣብ መወዳእታ ሕርሻ ካካዋ ንምምስራት ኣብ ኡጋናዳ’ያ የዕሪፋ። ኣብኡ ነቲ ዳሕራይ በዓል-ቤታ ዝዀነ ዮሺቶ ኣሳይ ረኺባ ድማ ሕጂ ምስ ክልተ ኣብ ዩጋንዳ ዝተወልዱ ደቆም ኣብኡ ይነብሩ ኣለዉ።
ኣሳሚ ኦካኖ ኣብ 2012 ነዚ ሓድሽ መንበሪኣ ቅድሚ ምርካባ፡ እታ መምህር ነበር ብዙሓት ሃገራት በጺሓ ነይራ። ሕጂ ኣብ ማእከላይ ኡጋንዳ ሕርሻ ካካዋ ተካይድ ኣላ።
ኣብ ኡጋንዳ መሬት ናይ መንግስቲ፡ ኣከባብን ምናልባት ድማ ውልቀ-ሰባትን’ዩ። እዚ መብዛሕትኡ ዘይተኸለለ መሬትን ኣብ ሓዲግ ስፍራን ዝርከብ’ዩ። ገሊኡ ግን ንኸም እዞም ጃፓናውያን ስድራቤታት ዝኣመሰሉ ዓደግቲ ይሽየጥ ኣሎ። ከም ሳዕቤኑ ድማ ነቶም ሕርሻ ካካዋ ከማዕብሉ ዝደልዩ ደቀባት ዝተረፈ ልሙዕ መሬት ንእሽቶ’ዩ።
“ፋርም ኦፍ ኣፍሪካ” (ሕርሻ ኣፍሪቃ) ዝተሰየመ ትካል ተመሓድር ዘላ ኣሳሚ ኦካኖ ኡጋንዳ ጽቡቕ ከም ዝተቐባበላ ትሕብር።
“ኡጋንዳ ባህ ዘብል ኣከባቢ፡ ልሙዕ ከባቢን ዘለዋ ሃገር’ያ። እንተዀነ ነፍሲ-ወከፍ ዓመት ነቲ ልሙዕ ጣሻ ኣዕንዮም ነቲ መሬት የጽርዩዎ ኣለዉ። ስለዚ ከኣ ሓረስቶት ኣልሚዖም ነብሶም ክኣልዩ ኣይክእሉን ኣለዉ። ስለዚ ከኣ’ዩ ከም ካካዋን ቫኒላን ዝኣመሰሉ ኣታኽልቲ ንኣከባቢን ኣታዊን ኣዝዮም ኣገደስቲ ዝዀኑ።”
ካብ ብንእሽቶኣ ኣብ ምምዕባል ዝርከባ ሃገራት ከም ኣፍሪቃን ኤስያን ከይዳ ክትሰርሕ ሕልሚ ከም ዝነበራ እትጥቀስ ኣሳሚ፡ ኣብቲ ንሓደ ዓመት ዝወሰደን ብዙሓት ሃገራት ዝበጽሓትሉን ጕዕዞ ናብ ኡጋንዳ ኣትያ። ኣብ ኡጋንዳ ኣብ ሓደ መናበዪ ዘኽታማት ንሓደ ዓመት ብወለንታ ሰሪሓ። ኣብኡ እናሃለወት እምበኣር’ያ ኣብ መዳይ ሕርሻ መጽናዕቲ ገይራ እቶታ ከተዕብየሉ እትኽእል መንገዲ ከተናዲ ዝጀመረት።
ጃፓናዊ ዮሺቶ’ውን ብተመሳሳሊ ንምብጻሕ ኢሉ’ዩ ንኡጋንዳ መጺኡ። ንሱ’ውን ብተመሳሳሊ ኣብ መዳይ ሕርሻ ክሰርሕ ዝኽእል እንተዀይኑ መጽናዕቲ ክገብር ድሕሪ ምጅማሩ፡ ምስ ኣሳሚ ተራኺቡ፡ ቀልጢፎም ድማ ተፋቒሮምን ድሕሪ መርዓ ድማ ኣብ ኡጋንዳ ክቕመጡ ወሲኖምን።
ዮሺቶ’ውን ልክዕ ከም ኣሳሚ ብዛዕባ’ታ ሃገርን ህዝቢን ዘለዎ ጦብላሕታ ጽቡቕ’ዩ።
“ምሉእ ዓመት ካብ 20 ክሳብ 25 ዲግሪ ሰንቲግረድ ዝበጽሕ ሙቖት’ዩ ዘሎ። ዓቢ ጃኬት ከይለበስካ ብማልያ ጥራይ ዓመት ምሉእ ክትውድኣ ትኽእል ኢኻ። ደስ ዘብል ኩነታት ኣየር’ዩ ዘሎ። ልዕሊ ኵሉ ከኣ ኣዝዩ ሓቛፊ ጋሻ ዝዀነ ህዝቢ። ዝዀነ ሓገዝ ምስ ዝደሊ፡ ሓላፍ-መንገዲ ክሕግዘኒ ዝኽእለሉ ከባቢ’የ ዘለኹ። ኣብዚ ምንባር ኣዝየ ፈትየዮ ኣለኹ”ይብል ።
ነዞም ሓደስቲ ስድራ ግን ህይወት ኡጋንዳ ኣብ ፈለማ ቀሊል ኣይነበረን። ቀዳሞት ክልተ ዓመታት ንሕርሻኦም ዝኸውን ቦታ ንምምራጽ ልዕሊ 80 ቦታታት ምርኣዮም ይነግሩ። ንሱ ጥራይ ዘይኰነስ እቲ ባህላዊ ጋግ’ውን ቀሊል ኣይነበረን። ሕልፊ ኵሉ ምልማዱ ከቢዱዎም ዝነበረ ድማ ኣብቶም ነባሮ ዘሎ ናይ ግዜ ግንዛበ ምዃኑ ዮሺቶ ይነግር። ድሕሪኡ ከኣ ቋንቋ ከጽንዑ ካልእ ብድሆ ነይሩ። ቋንቋ ሉጋንዳ ከምቲ ዝደልዮ ክትዓጻጸፈሉ ደኣ ኣይኽኣል እምበር፡ መረዳድኢ ዝኸውን ብቕዓት ግን ምምዕባሉ ይነግር።
ኣብቲ 50 ኤክር ዝበጽሕ ሕርሻኦም ካካዋ፡ ቫኒላን ባናናን የፍርዩ። ኣብቲ ሕርሻ ዝነጥፉ ካብቲ ከባቢ ዓድታት ዝመጽኡ 50 ሰራሕተኛታት ካብቶም ተጠቀምቲ እቲ ማሕረስ’ዮም።
ኣብቲ ሕርሻ ከም ዝሰርሕ ኣባሳ ሪታ፡ እቶም ስድራ ዘርእዩዎ ምትሕብባርን ምፍጣር ስራሕን የመስግን። ኣብቲ ከባቢ ንዝነብሩ ህዝቢ ብዝሓሰረ ዋጋ ስለ ዝቕርቡ ድማ ንናብራ እቲ ከባቢ ኣረጋጊኦሞ ምህላዎም ይነግር። ንሱ ከም ዝብሎ እቶም ጃፓናውያን ስድራ ኣብ ሰዓትካ ስራሕካ ምስ እትዓምም ኣዝዮም ተሓባባርቲ’ዮም።
እዞም ጃፓናውያን ስድራ ውጽኢት ሕርሻኦም ናብ ጃፓንን ኣመሪካን ክሸጡ መደባት ኣለዎም። ኣብ ኡጋንዳ ን11 ዓመታት ድሕሪ ምቕማጦም ድማ ኣካል’ቲ ማሕበረሰብ ኰይኖም ሓድሽ ምዕራፍ ህይወት ንጅምር ኣሎና ይብሉ።
ምሉእ ትሕዝቶ ኣብዚ ምስማዕ ይክኣል።
ቅጥዒ