ካብ 14 ሃገራት ኣፍሪቃ ዝተወከሉ ኪኢላታት፣ካብ ዓሰርተ ኣብ ሕርሻ ዝተመርኮሰ ቁጠባ ዘለወን ሸውዓተ ሃገራት፣ናይ ዕዳጋ ስርዓት መሰረታዊ ለውጢ ክገብር ዘኽእል ኣገባብ ተዘራሪቦምሉ።ካብ ኣዲስ ኣበባ ፀብፃብ ዝላኣኸልና ፒተር ሃይንለይ፣ዕዳጋ ሸቀጥ ንኣፍሪቃ ካብ ድርኲኺት ድኽነት ንምንጋፍ ዘኽእል ቁልፊ‘ዩ ይብል።
ሓበሬታ ንመልክዕ ሕርሻ ኣፍሪቃ ይቅይሮ‘ሎ።ካብ ታንዛንያ ክሳብ ጋና ካብ ዛምብያ ክሳብ ኣይቮሪኮስት፣ሓረስቶት ፍርያቶም ንምድንፋዕ ዘኽእሎም ሓበሬታ ብቅፅበት ዝረኽቡሉ መንገዲ ይፍጠር‘ሎ።
ኣብ ኢትዮዽያ፣ብዛዕባ ናይ ዕዳጋ ዋጋ ፀብፃባት ብኣውቶማቲክ ምትሕልላፍ ልዕሊ ሚልዮን ሰባት ኣብ ሓደ ወርሒ ኣሳቲፉ‘ዩ።ቅድሚ ሰለስተ ዓመት ዝተኸፍተ መለዋወጢ ሸቀጣት ኢትዮዽያ ብሕልፊ ንሓረስቶት‘ታ ሃገር ኣዝዩ ረባሓይ ኮይኑ‘ሎ።
መስራቲትን ሓላፊትን መለዋወጢ ኣቁሑ ኢትዮዽያ ዶ/ር እሌኒ ገ/መድህን ዋጋ ዕዳጋ ኣቀዲምካ ምፍላጥ ብሕልፊ ንሓረቶት መኽሰብ ንክረኽቡ ሓጊዙዎም‘ዩ ይብላ።
ንሰን ኣብ ዘረበአን ”ሓረስቶት፣ብዛዕባ ዋጋ ኣቁሑ ብደረጃ ሃገር፣ሰደድ ዝንግዱ ዝሓትዎ ዋጋ ከምኡውን ተቀቢሎም ናብ ካልእ ዓይነት ኣቁሑ ዝቅይሩ ትካላት ኣቀዲሞም እንተረኺቦም፣መልክዕ‘ቲ እንካ-ሃባ ተቀይሩ‘ሎ ማለት‘ዩ።ብሓፂሩ መኽሰብ ሓረስቶት ካብ 38 ሚእታዊ ናብ 70 ሚእታዊ ክብ ኢሉ‘ሎ”።
ዶ/ር እሌኒ ኣብ ዘረበአን፣ልውውጥ ኣቁሑት ኢትዮዽያ ዝማዕበለ ቁጠባ ካብ ዝውንና ጋናን ታንዛንያን ብዓሰርተን ዕስራን ዕፅፊ ንጡፍ ስራሕ ይፍፅም ኣሎ ኢለን።
ወ/ሮ እሌኒ ገ/መድህን ዝማሃዝኦ ልውውጥ ኣቊሑ ኢትዮዽያ ዓይኒ ዓለም ብሕልፊ ነታ ዝበዝሕ ህዝባ ብሕርሻ ዝናበረላ ኣፍሪቃ‘ውን ማሪኹ‘ሎ።
ኣብ‘ዚ ሰሙን‘ዚ፣ሚንስቲራትን ኪኢላታትን እታ ኣህጉር፣ሞዴል ልውውጥ ኣቁሑ ኢትዮዽያ ኣብ ሃሃገሮም ክትግበር ዝካኣል እንተኾይኑ ንምግምጋም ኣብ ኣዲስ ኣበባ ተራኺቦም‘ለው።እታ ኣኼባ ብምትሕብባር ልውውጥ ኣቁሑ ኢትዮዽያን ትካል ምዕባለ ሕ/መን‘ዩ ተዳልዩ።
ናይ UNDP ሓላፊ ጨንፈር ኢትዮዽያ ዩጂን ኦዉሱ፣ልውውጥ ኣቊሑ ኣብ ኣፍሪቃ ሰላሕታ ለውጢ ንክመፅእ ይሕግዝ‘ሎ ኢሎም።
”ብመንፅር ቁጠባዊ ስግግርን ምዕባለን ክንግምግም ከለና፣ኣፍሪቃ ብደረጃ ኣህጉር ኣብ ፅፍሒ ስግግር‘ያ ትርከብ፣ከምኡውን ስግግራዊ ምዕባለ ኣብ ምርግጋፅ ልውውጥ ኣቁሑ ብፅሒቶም የወፍይ‘ሎ“ በሉ።
ሚስተር ኦዉሱ ኣብ ዘረብኡ ሃገሩ ጋና፣ናብ‘ቲ ኣህጉራዊ ኣኼባ ብደረጃ ምንስቲር ወኪል ከምዝላኣኸት ኣፍሊጡ።ኣብ ሞዴል ኢትዮዽያ ልውውጥ ኣቊሑ ዝተመስረተ ትካል ከቁሙ ዝወጠኑ ሓረስቶት ማላዊ‘ውን ኣብ‘ቲ ኣኼባ ክሳተፉ‘ዮም።
ዶ/ር እሌኒ ገ/መድህን ግና፣እቲ ሃገራዊ ልውውጥ ኣቊሑ ናብ ኣፍሪቃዊ ትካል ልውውጥ ኣቊሑ ንክማሓየሽ ወጢነን‘ለዋ።
”ኣብ ኣፍሪቃ ናብኡ ገፅ ኢና ንምርሽ ዘለና።ኣፍሪቃ ብደረጃ ዓለም ዘለዋ ስፍራ ክትሪኢ ከለኻ፣ብዙሕ ኢና ንስእን ዘለና።ኣብ ቁጠባዊ ዓለም ብፅሒት ኣፍሪቃ ኣብ‘ዘን ዝሓለፋ ዕስራ ዓመታት ኣንቆልቊሉ‘ዩ።ካብ ደገ ንሽምቶ እኽሊ ድማ ከቢሩ‘ዩ።ስለዚ ኣፍሪቃ ናብ ሓደ ክትጥመርን ኣብ ዕዳጋ ዓለም ህላዌኣ ክተረጋግፅን ይግባእ” ባሃሊት‘የን ንሰን።
ኢሌኒ ገ/መድህን ንኣብነት ዋጋ ካካዎ ኣብ ክንዲ ካብ ዕዳጋ ለንደን ኣብ ውሽጢ ኣፍሪቃ ካብ ኣይቮሪኮስት ንረኽበሉ ጊዜ ነዊሕ ኣይኾንን ይብላ።
ኣብ‘ዚ ሰሙን ኣዲስ ኣበባ ኣብ ተተኣናግዶ ኣህጉራዊ ኣኼባ፣ሓንፀፅቲ ፖሊሲ ኣፍሪቃ፣ኢንቨስተራት፣ትካላት ልምዓት፣ኩባንያታት ቴክኖሎጂን ናይ ኣሜሪካ ኮምሽን ልውውጥን ድሕነትን ክሳተፉሉ‘ዮም።
ናይ ኢትዮጵያ ልውውጥ ኣቑሑ ክምሞዴል ክራኣይ ዝካኣለሉ ኩነታት ይግምገም ኣሎ