ኣብ ሕቡራት ሃገራት ፕሮግራም ምክትታል ኣከባቢ ካብ መካይን ንዝወጽእ ብኩል ጋዝ ዘኽትመሉ ወቕቲ ጸንቢሉ ነይሩ። ማእከል ፕሮግራም ኣከባቢ ሕቡራት ሃገራት ኣብ ናይሮቢ ኬንያ ኰይኑ፡ ኣብታ ከተማ ዝተደኰነት ፋብሪካ መፍረ መካይን ድማ ንሃልኪ ነዳዲ ኣጕዲላ ንኤለክትሪክ ዝሰርሓ መካይን ኣብ ምፍራይ ትርከብ።
ኢንጂነር ሉስይ ሙጋላን መሳርሕታ ኢሸር ዋይሩሙን ንህዝባዊ መጓዓዝያ እተግልግል ኣውቶቡስ ዝኸውን ኣብ ምግጥጣም’ዮም ዝርኣዩ። ካብቲ ስርሓቶም ሓደ ድማ ብሊትዮም እተገልግል ባትሪ ንምስኳዕ’ዩ።
ሉስይን ኢሸርን ኣብቲ ኦፒ-ባስ ዝተሰምየ’ሞ፡ ድሮ ኣርባዕተ ኣቝጺሩ ዘሎ ፋብሪካ’ዮም ዝዓዩ። እዚ ፋብሪካ ኣብ ህዝባዊ መጓዓዝያ ንዘገልግላ መካይን ካብ ነዳዲ ናብ ኤለክትሪክ ንምቕያር ዝሰርሕ’ዩ።
ኢንጂነር ሉስይ ሙጋላ ከም እትጠቕሶ፡ ነተን ኣውቶቡሳት ካብ ብነዳዲ ናብ ኤለትሪክ ዝሰርሓ ምቕያረን፡ ሃልኪ ካርቦን-ዲኦክሳይድ ቀኒሱ፡ ኣብ ምጕዳል ዓለማዊ ዋዒ ተራ ክህሉዎ ከም ዝኽእል ትነግር።
“መጠን ብኩል ኣየር ንምጕዳል ኣብ ኬንያ ብዙሕ ተሰሪሑ’ዩ። መካይን ካብ ብነዳዲ ዝሰርሓ ናብ ኤለክትሪክ ምቕያረን ግን ርኡይ ስራሕ ኣይጸንሐን። ነዚ ሃጓፍ’ዚ ንምምላእ ከኣ ኢና ኣብ ኦፒ-ባስ ንዓዪ ዘሎና። ናብቲ ዝዓበየ ጽላት መጓዓዝያ ብምትኳር ከኣ ቀስ ብቐስ መጠን ካርቦን ከነጉድልን ኣብ ቍጠባ ኬንያ ድማ ኣወንታዊ ውጽኢት ክህሉዎን ተስፋ ንገብር። ጸኒሑ እዚ ንምሉእ ኣፍሪቃ ክጸሉ ዝኽእል’ዩ።”
ዶግላስ ኣግዋታ ኣብ ጽላት ህዝባዊ መጓዓዝያ ን15 ዓመታት ዝሰርሐ’ዩ። ብገምጋም፡ ኣብ መዓልቲ ኣስታት 80 ዶላር ንነዳዲ ዘጥፍእ ኣግዋታ፡ ወጻኢታቱ ዘጕድለሉ መገዲ ክረክብ ወትሩ ምስ ተመነየ’ዩ።
እንተዀነ፡ ንሱን ካልኦት ዘወርቲ ህዝባዊ መጓዓዝያ ብጾቱን ናብ ብኤለክትሪክ ዝስርሓ መካይን ክሰግሩ ከም ዝጽገሙ ኣይሓብአን።
ስክፍታ ኣግዋታ ብቐንዱ መቐየሪ ዋጋ መካይን ካብ ነዳዲ ናብ ኤልትሪክ ዓቢ ኣብ ርእሲ ምዃኑ፡ ድሕሪኡ’ውን ዋሕዲ ኤሌክትሪክ ዝመልኣ ማእከላት ስለ ዘሎ፡ ነቲ ናይ ለውጢ ተበግሶ ከኽብዶ ከም ዝኽእል ይጠቅስ።
ጀሹዋ ኣናምፒዩ፡ ኣብቲ መንግስታዊ ኣካል ዝዀነ፡ ንኣከባቢ ዝከታተል ትካል ኣካይዲ ስራሕ’ዩ። ትካሎም ንነባሪ ውሕስነት ኣከባቢ ዝኸውን ገንዘብ ኣብ ምእካብ’ዩ ዝነጥፍ። ካብ ነዳዲ ናብ ኤለክትሪክ ንምስጋር ዓቢ መንግስታዊ ወፍሪ ከም ዘድሊ ድማ ኣናምፕዩ ይጠቅስ።
“ንግዜኡ ደኣ ክቡር ይምሰል እምበር፡ ኣብ ዝተናውሐ ግን ውሑስ ኣከባቢ ኣብ ምፍጣር ዓቢ ግደ ክህሉዎ’ዩ። ብዛዕባ ኣከባቢና እኹል ተበግሶ ሕጂ ምስ ዘይንወስድ ድማ ዳሕራይ ዝዓበየ ዋጋ ክንከፍል ኢና። ገና ክንሰርሓሎም ዘድልዩ ወገናት ከም ዘለዉ ዘጠራጥር ኣይኰነን። ሱር-ነቀላዊ ለውጢ ክንገብር ከድልየና’ዩ። እዚ ከኣ ዋጋኡ ቀሊል ኣይክኸውንን’ዩ። ካብ ሕጂ ኣትሒዝካ ወፍሪ ምግባር ግን እቲ ውጽኢቱ ዳሕራይ ክንሓፍሶ ኢና።”
ንኸም በዓል ሉስይ ሙጋላን ካልኦት ጽሩይ ኣከባቢ ኣብ ምፍጣር ዝነጥፉ ዘለዉ፡ እቲ ቀንዲ ብድሆ ኰይኑዎም ዘሎ ንዓማዊል ኣብቲ ቀጠልያዊ ወፍሪ ንኽጽንበሩ ምትብባዕ’ዩ።
