ኣብ ታሪኽ ሶማል ቀዳመይቲ ምኽትል ቀዳማይ ሚኒስተር ጓል-ኣንስተይቲ ኰይነን ዘገልገላ ፎውዚያ ዩሱፍ ሓጅ ኣዳም:ደቂ-ኣንስትዮ ንቕድሚት ዝመጽኣሉ ግዜ’ዩ ብምባል ኣብ ፕረዚደንታዊ ምርጫ ከም ዝወዳደራ ኣፍሊጠን።
እተን ናይ ሕጊ በዓልቲ-ሞያን ፖለቲከኛን፡ ብሰሉስ’የን ንፕረዚደንታዊ ውድድር ድልውቲ ምህላወን ብወግዒ ሓቢረን። እቲ ዘሎ ዝዓበየ ስክፍታ ግን፡ ኣብቲ ብደቂ-ተባዕትዮ ዝተዓብለለ ፖለቲካዊ ህይወት ሶማል እኹል ድጋፍ ክረኽባ ይኽእላ ዲየን ዝብል’ዩ::
ፎውዚያ ዩሱፍ ሓጅ ኣዳም ኣብቲ ፕረዚደንታዊ ምርጫ እንተ ተዓዊተን፡ ንዝቐደሙ ሰብኡት ፈቲኖም ምዃን ዝኣበዮም፡ ህይወት ሶማል ዓቢ ነጥበ-መቐይሮ ከምጽኣ ምዃነን ይሕብራ:: ንጽላት ጸጥታ፡ ቍጠባዊ ድንፋዐን ትምህርቲን ቀዳምነታት ክህባ ምዃነን ድማ ይጠቕሳ።
ንሰን “ንርእዮ ዘሎና ብዙሕ ሽግራት ሶማል፡ ምናልባት’ዶ ሰብኡት ይፈትሑዎ ይዀኑ ኢልና ነዊሕ ተጸቢናስ፡ ለውጢ ስኢንና፡ ረብሪብና እኳ። ስለዚ ከኣ’የ ዝሓሸ ለውጢ ከምጽእ ከም ዝኽእል ስለ ዝኣመንኩ ክወዳደር ወሲነ። እምነት እስልምና፡ ደቀኣንስትዮ ዝለዓለ ፖለቲካዊ ስልጣን ክሕዛ፡ ኪንዮኡ ሓሊፈን’ውን ፕረዚደንት ክዀና፡ ኣይክልክልን’ዩ። ኣብታ፡ ብእትኽተሎ እምነት እስልምና፡ ኣዝያ ዓቃባዊት ምዃና ዝንገረላ ባንግላደሽ እንተ ርኢና’ኳ ንዝሓለፈ 50 ዓመታት መራሕቲ ደቀኣንስትዮ ክተኻኽኣ ተዓዚብና። ኣብታ ኣብ ዓለም ዝበዝሐ ኣማኒ እስልምና ዘለዋ ኢንዶነዥያ’ውን ጓል-ኣንስተይቲ መራሒት ነይራ። ካልኦት ከም በዓል ፓኪስታን፡ ታንዛኒያን ሲንጋፖርን እውን ደቀንስትዮ መራሕቲ ኣለዋ ወይ ነይረን።”
ብመሰረት ሕጊ ምርጫ ሶማል፡ ፕረዚደንት ብቐጥታ ብዝወሃብ ድምጺ ህዝቢ ዝምረጽ ኣይኰነን። ተወካሎ ቀቢላ ንኣባላት ባይቶ ይመርጹ’ሞ፡ እቶም ኣባላት ባይቶ ድማ ንፕረዚደንት ይመርጹ። እቲ ምርጫ ኣብ ጥቅምቲ ክካየድ ተመዲቡ'ሎ።
ከም በዓል ዓብዲራሕማን ዑመር ዝኣመሰሉ ዜጋታት፡ እተን ተወዳዳሪት ለውጢ ከምጽኣ ከም ዝኽእላ ይኣምኑ። ዓብዲራሕማን ንፎውዚያ መርሓባ ኢሉ ከም ዝቕበለን’ዩ ዝሕብር። ኣቐዲመን ኣብ ወሳኒ ቦታ መሪሕነት ተፈቲነንስ ብቕዓተን ከም ዘርኣያ ድማ ይጠቅስ። ኣብ ብዙሓት ሃገራት ቍልፊ ስፍራ ዝሕዛ ደቀንስትዮ ብዙሕ ጽቡቕ ስራሕ ከም ዝዓመማ ድሕሪ ምጥቃስ ድማ፡ ፎውዚያ ፕረዚደንት እንተ ተመሪጸን ዓቢ ለውጢ ከምጽኣ ከም ዝኽእላ ብእምነት ይዛረብ።
ኣብታ ዳርጋ ኵላቶም ዜጋታት ተኸተልቲ እምነት እስልምና ኣብ ዝዀኑ ሶማል፡ ብዙሓት ንመሪሕነት ደቀኣንስትዮ ዝቃወሙ’ዮም። ዑመር ሑሴን ሓደ ካብኣቶም’ዩ። ዑመር ስለምንታይ ደቀኣንስትዮ መራሕቲ ክመጻ ከም ዝቃወም ከብርህ እንከሎ፡ እምነት ምስልምናን ባህሊ ሶማል ንኸምኡ ዓይነት ቦታ ከም ዘይፈቅድ’ዩ ዝገልጽ።
ኣብ ሃገራዊ ዩኒቨርስቲ ሶማል መምህርን ተንታኒ ጉዳያት ሶማልን ኣንዋር ዓብዲፈታሕ ብወገኑ፡ ፍጹም ዘይከኣል ደኣ ኣይምሰል እምበር፡ ንኸም በዓል ፎውዚያ ዝኣመስላ ፖለቲከኛታት ደቀኣንስትዮ ዝጽበየን ተቓውሞ ከቢድ ምዃኑ’ዩ ዝኣምን። ነቲ ሕዱር ባህሊ ንምስዓር ዕጽፊ ክሰርሓ ከም ዝሕተታ ይውስኽ።
“ሓንቲ ጓል-ኣንስተይቲ ፖለቲከኛ ንዝለዓለ ስልጣን ክትወዳደር ምርኣይና ፖለቲካዊ ብስለት ዘመስክር’ዩ። ኣብ መወዳእታኡ እተን ኣብ መንበር ባይቶ ዝህልዋ 30% ደቀኣንስትዮን ገለ ኣባላት ባይቶ ደቂ-ተባዕትዮን እንተ ደጊፎመን ማለት’ዩ። ኰይኑ ግን ኣብቲ ዓቃባዊ ዝዀነ ባህለ ሶማል፡ እምነት እስልምና ተሓዊሱዎ፡ ንፎውዚያ ልዑል ጻዕሪ’ዩ ዝጽበየን ዘሎ።"
ብሰንኪ ኣብ መንጎ መራሕቲ ብዝተፈጥረ ዘይምርድዳእ፡ ባይቶኣዊን ፕረዚደንታዊን ምርጫ ሶማእ ኣቐዲሙ ተናዊሑ’ዩ። ነቲ ዝነበረ ግጭት ንምዝሓል፡ ሓገገቲ ኣካላት፡ ንዕምሪ ስልጣን ፕረዚደንት መሓመድ ዓብዱላሂ ፋርማጆ ደኣ የናውሑዎ እምበር፡ ብሰንኪ ዝሰዓበ ከቢድ ተቓውሞ ግን ነቲ ምንዋሕ ድሒሮም ሰሪዘሞ’ዮም።
